Πιαζέ, Ζαν

(Piaget, 1896 – 1980). Ελβετός ψυχολόγος, βιολόγος και παιδαγωγός. Μαθητής του Κλαπαρέντ και συνδιευθυντής του Ινστιτούτου Παιδαγωγικών Επιστημών της Γενεύης. Η συμβολή του υπήρξε σημαντική στην προσπάθεια για τη διευρεύνηση των προβλημάτων γενετικής ψυχολογίας, η οποία χάρη σ’ αυτόν έγινε επιστήμη με πειραματικό χαρακτήρα. Ασχολήθηκε με συστηματικό τρόπο με τη μελέτη της διανοητικής ζωής σε όλα τα στάδια ηλικίας, από τη γέννηση μέχρι την εφηβεία, συνδυάζοντας την πειραματική (που ο ίδιος χαρακτήριζε «κριτική») με την κλινική μέθοδο και με την παρατήρηση που παίρνει σχεδόν πειραματικό χαρακτήρα. Με τον τρόπο αυτόν κατόρθωσε να αποκαλύψει τις δομές που αντιστοιχούν στις διάφορες φάσεις της διανοητικής ανάπτυξης και τους τρόπους που πραγματοποιείται η μετάβαση από τη μια φάση στην άλλη. Ο Π. σε ηλικία 10 ετών δημοσίευσε το πρώτο του άρθρο, που αναφερόταν σε ένα σπάνιο είδος σπουργιτιού, στα Χρονικά Φυσικής Ιστορίαςτου Νεσατέλ. Μετά τη δημοσίευση του άρθρου, τού προσφέρθηκε μια θέση στο Μουσείο της Φυσικής Ιστορίας της Γενεύης, προσφορά που αποσύρθηκε αμέσως όταν έγινε γνωστή η ηλικία του συγγραφέα. Παράλληλα, από τα γυμνασιακά του χρόνια έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Βιολογία. Άρχισε τότε να ασχολείται με τα μαλάκια και συνέχισε τις έρευνές του και στη διάρκεια των σπουδών του στο πανεπιστήμιο του Νεσατέλ. Η επαγγελματική του σταδιοδρομία άρχισε το 1925. Διετέλεσε καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Γενεύης, βοηθός διευθυντής του Ινστιτούτου Z.Z. Ρουσό, διευθυντής του Διεθνούς Γραφείου για την Παιδεία της Ουνέσκο, τακτικός καθηγητής στη Σορβόνη (ο πρώτος μη Γάλλος μετά τον Έρασμο). Η μελέτη της παιδικής σκέψης, όπως παρουσιάζεται κυρίως στο λεκτικό επίπεδο, περιέχεται στα πρώτα σημαντικά έργα του: Η γλώσσα και η σκέψη στο παιδί (1923), Η κρίση και ο συλλογισμός στο παιδί (1925),Η παράσταση του κόσμου στο παιδ (1926). Ασχολήθηκε επίσης με τη νόηση ως μορφή προσαρμογής του οργανισμού προς το περιβάλλον στα έργα Η γέννηση της νόησης στο παιδί (1936),Η οικοδόμηση του πραγματικού στο παιδί (1937) και Ο σχηματισμός του συμβόλου στο παιδί (1945). Μία τρίτη ομάδα έργων αποκαλύπτει την προσπάθεια να ανευρεθεί μια ερμηνεία με γενικό χαρακτήρα για τη φύση και την ανάπτυξη της νόησης, που συνίσταται κυρίως στην αντίθεση ανάμεσα στο μη μεταβιβάσιμο της αισθητικοεμπειρικής σκέψης και στο μεταβιβάσιμο της διεργαζόμενης σκέψης. Σ’ αυτή την ομάδα ανήκουν οι εργασίες που δημοσίευσε σε συνεργασία με τους Ίνχελντερ και Σέμινσκα πάνω στην εξέλιξη των εννοιών του χρόνου, του χώρου, της ποσότητας, του συμβάντος κλπ. στο παιδί: Η ψυχολογία της νόησης (1947) και Εισαγωγή στη γενετική επιστημολογία (1950), θεμελιώδη έργα, στα οποία μελετάται ο μηχανισμός της αύξησης των γνώσεων συγχρόνως με την ανάπτυξη της μαθηματικής, φυσικής, βιολογικής, ψυχολογικής και κοινωνιολογικής σκέψης. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι το έργο του Π., μολονότι ξεκινά αυστηρά περιορισμένο στη γενετική ψυχολογία, προκάλεσε αναταραχή στην παιδαγωγική. Ξαφνικά οι δάσκαλοι είχαν επιστημονικά θεμελιωμένο αυτό που τόσα χρόνια υποψιάζονταν: ότι μερικές φορές δίδασκαν πράγματα σε ανθρώπους που δεν ήταν δυνατόν να τα καταλάβουν. Ο Π. έδωσε έτσι την ώθηση για μια ριζική αναθεώρηση των μέχρι την εποχή του εκπαιδευτικών συστημάτων και μεθόδων. Σήμερα επιστήμονες σε όλο τον κόσμο εξετάζουν, αναλύουν, διευρύνουν τη θεωρία του και προσπαθούν να της δώσουν ουσιαστικό περιεχόμενο, με τη ρεαλιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων, που παρουσιάζει η περίπτωση κάθε παιδιού και όχι με επικίνδυνες γενικεύσεις, που οδηγούν συχνά –όταν θελήσουμε να εξειδικεύσουμε– σε απογοητευτικά αποτελέσματα. Τα παιδιά είναι βέβαια, όλα μαζί, ένας κόσμος. Αλλά και κάθε παιδί χωριστά είναι, ασφαλώς, από την άποψη του διανοητικού δυνητικού του, ένας κόσμος.